”HANGİSİ SENSİN?” Sosyolog Yasemin TÜRKÖZÜ yazdı.

Bir soru ile başladığım bu yazıda kimliğimizi oluşturan bizi biz yapan şeyler nelerdir konusu üzerine düşünmek istedim. Duygularımız mı, düşüncelerimiz mi, bedenimiz mi bizi biz yapar. Peki ya bunlar değiştiğinde bir insan doğumundan ölümüne kadar geçen süreçte halen aynı kişi midir?

Bu kimlik konusunu Theseus’un Gemisi düşüncesi ile ele alabiliriz.

  Tarihe bir paradoks olarak geçen Thseus’un Gemi’si kavramı Felsefenin en çok üstüne düşünülen kavramlarından biridir. Antik çağ tarihçilerinden Plutarkhos’un kaleme aldığı bu metafor Atina’da geçer. Hikâyeye göre;

Minotaur Yunan Mitolojisinde bir insan vücudu ve bir boğa başı olan muhteşem bir Girit canavarıdır. Minos’un oğlunun Atinalılar tarafından öldürülmesi ile birlikte Minos intikam alabilmek için her yıl yedi Atinalı genç ve yedi Atinalı kızın Minotaur tarafından yutulmak üzere gönderilmesini ister. Üçüncü kurban zamanı geldiğinde Atinalı kahraman Theseus gönüllü olur ve canavarı öldürür. Atinaya geri döndüğünde halk zaferin bir anıtı olarak gemiyi limana demirler. Uzunca bir süre limanda kalan geminin parçaları her geçen yıl çürümeye başlar ve bunun üzerine her bir parça yenisi ile değiştirilir. Gün gelir değiştirilmedik hiçbir parça kalmaz. Felsefe düşünürlerini bu konu üzerinde düşünmeye iten konu ise yeni oluşan bu gemi zaferler kazanan o eski gemi midir? Yoksa tamamen farklı yeni bir gemi mi?

Birçok Filozof bu konu üzerine kendi düşüncesine göre cevaplar verir. Herakleutos bir nehirde asla iki kez yıkanamazsın der. Artık su eski su değildir zaman aynı zaman değildir dolayısı ile gemide sefere çıkan gemi değildir. Aristoteles’e göre ise bir şeyin ne olduğu onun biçimsel nedenidir.  Maddenin yapısı zamana göre değişiklik gösterse bile gemi aynı kalmıştır değişmez. Gerçekten böylemi, dış koşullar insanı ne kadar değiştirir öz ne kadar aynı kalır? Beş yaşındaki halin mi gerçek sen yoksa yetmiş yaşındaki halin mi? Vücudumuzun her zerresi zamanla değiştiğine göre biz halen aynı biz miyiz? Artık yeni bir kimliğimiz mi var?

Peki, huylarımız, karakterimiz.

Sevgilerle.

Sosyolog Yasemin TÜRKÖZÜ